همزیستی حجاب و ورزش - گفتگو با منال رستم
منال رستم، فعال اجتماعی و ورزشکار، نخستین مصری است که ۵ دوره از ۶ دوره مارتن‌های بزرگ جهان را به پایان برده است، به قله‌های بزرگ جهان صعود کرده و مبارزه‌ای برای حق پوشیدن حجاب به راه انداخته است. در این برنامه با او به گفتگو نشسته‌ایم تا از محتوای فعالیت‌های او و پیامی که برای مخاطبان دارد بیشتر آگاه شویم.
یورونیوز: شما یک فعال اجتماعی و یک ورزشکار هستید که یک رشته از اولین‌های جهان را به نام خودتان ثبت کرده‌اید از جمله اولین مصری که ۵ دوره از شش دوره مارتن‌های بزرگ جهان را به پایان برده است و همچنین برخی از بلندترین قله‌های جهان از جمله «مون بلان» و «کلیمانجارو» را صعود کرده‌اید. اما اینها تنها کارهای دشواری نبود که شما با آنها مواجه بودید. شما همچنین باید با تبعیض مواجه می شدید زیرا انتخاب شما بود که حجاب داشته باشید، انتخابی که باعث شد انجمن «زندگی با حجاب» را پایه‌گذاری کنید که تقریبا یک میلیون عضو دارد. حجاب چیست و برای شما چه معنایی دارد؟»
منال رستم: «حجاب یک شکل اجباری و الزامی از عبادت است. منظور من از اجباری این است که هر دختری که به سن بلوغ می رسد، باید حجاب را بپذیرد. با این حال ما همچنین می گوییم که نباید اجباری در دین وجود داشته باشد بنابراین نباید دختران کوچک را به داشتن حجاب مجبور کرد، برخلاف عقاید رایج، چه به دلایل فرهنگی باشد و چه اجتماعی این اجبار صحیح نیست. برخی مواقع خانواده ها و برخی کشورهای جهان، زنان را مجبور به حجاب داشتن می کنند بنابراین بلافاصله ایده حجاب پیونده داده می شود به این ایده که زنان تحت ستم قرار گرفته‌اند زیرا حجاب به آنها تحمیل شده است. اما حجاب به من شخصا تحمیل نشده و به زنان بسیاری که من می شناسم هم تحمیل نشده است. من مصری هستم اما در کویت متولد و بزرگ شده‌ام. در یک مدرسه بریتانیایی درس خواندم. ما کسانی هستیم که شما آنها را بچه های از نظر فرهنگی نسل سوم می نامید زیرا شما همیشه با این بحران هویتی مواجه هستید با این سوالات که آیا شما مصری هستید؟ آیا شما نیمه غربی هستید؟ کویتی هستی؟ بلاخره کجایی هستی؟ من با این ایده‌ها و کلیشه‌هایی که برای زنان مسلمان درست شده بزرگ شدم که می گوید اگر آنها پوشیده باشند یا حجاب داشته باشند یعنی احتمالا نمی شود به آنها نزدیک شد، آنها تحصیل نکرده، کسل کننده و ملال‌اور اند. من واقعا با تنفر از این رویکرد بزرگ شدم. من در هفتم آوریل ۲۰۰۱ تصمیم گرفتم که حجاب داشته باشم. این تصمیم همه را شوکه کرد. وقتی این تصمیم را گرفتم پیش پدرم رفتم و گفتم من تصمیم گرفتم که حجاب بگذارم.»
یورونیوز:او هم مانند دیگران تعجب کرد؟
منال رستم: «او واقعا متعجب شد و به شدت مخالف حجاب داشتن من بود.»
یورونیوز: چرا مخالف بود؟
منال رستم: «می گفت چطور می خواهی ورزش کنی؟ چطوی می خواهی بدوی؟ در سن ۲۱ سالگی، کسی شبیه خودم را نداشتم که دست به کارهای دیوانه‌واری بزند که بتوانم با او معاشرت کنم. من در سال ۲۰۱۴ به نقطه شکست رسیدم، وقی می خواستم حجابم را بردارم. بخاطر اتفاقات متعدد مثلا می گفتند در این استخر پوشیدن بورکینی مجاز نیست یا حجاب مجاز نیست اگر بخواهید برای دیدن مسابقه فوتبال با دوستانتان بروید. احساس می کردم که دیگر نمی خواهم حجاب داشته باشم. احساس می کردم که سرانجام جامعه می خواهد هویت مرا به من دیکته کند زیرا جامعه من را در اینجا منع می کند و من را در آنجا منع می کند و مانع زنان دیگر می شود. من این نکته را فهمیدم و نمی خواستم با این جریان همراه شوم. من این ایده را از قبل داشتم که یک جامعه‌ای تشکیل دهم، یک گروهی در فیسبوک، گروهی که من آنرا «زندگی با حجاب» نام نهادم. من ۸۰ دختر را به این گروه اضافه کردم. یک گروه خصوصی و بسته درست کردم و گفتم که من صادقانه حرف می زنم. هنوز آن اولین پستم در صفحه فیسبوک وجود دارد شبیه این بود: سلام دختران، این روزها همه به دلیل فشارهای اجتماعی حجابشان را برمیدارند.شما یقیقا این پدیده را شاهد بوده‌اید.»
یورونیوز: نظرتان درباره آنهایی که بدون فشارهای اجتماعی و با انتخاب خودشان حجابشان را برمیدارند چیست؟ پیام شما برای آنها چیست؟
منال رستم: «برداشتن حجاب می تواند به معنای تغییر عقیده باشد. اینکه شما احساس می کنید که حجاب دیگر معرف شما نیست یا دیگر با آن ارتباط برقرار نمی کنید. دختری که حجاب ندارد اما کردار نیک انجام می دهد می تواند نزد خدا در جایگاهی بالاتر از مثلا کسی مثل من باشد. بنابراین من در جایگاه قضاوت کردن نیستم. اما پیام من به آنها این است که به صفحه «زندگی با حجاب» سر بزنید و به کارهایی که انجام می دهیم نگاهی بیاندازید. برای حضور در این صفحه لازم نیست مسلمان باشید. لازم نیست محجبه باشید.شما فقط باید بخواهید از هر زنی که ایمان و حجاب را پذیرفته حمایت کنید حتی اگر شما به این صفحه می آیید برای اینکه یاد بگیرید. دختران کوچک از طریق صفحه «زندگی با حجاب» با من تماس می گیرند و ترسناک‌ترین پرسش‌ها را از من می پرسند. می گوید من یک دختر ۱۹ ساله یا ۱۷ ساله هستم. من یک قهرمان بسکتبال هستیم و به فینال مسابقات صعود کرده‌ام اما آنها به من اجازه نمی‌دهند بازی کنم چون باحجاب هستم. حجابم را بردارم یا ورزش را کنار بگذارم؟
یورونیوز: به آنها چه می گویی؟
منال رستم: «تمام آنچه به آنها می گویم این است که شما به مبارزه‌تان برای بدست آوردن حق بازی با حجاب ادامه دهید. من به آنها نمی گویم ورزش را ترک کنید یا حجابتان را کنار بگذارید زیرا هیچکدام از این دو، راه‌حل نیستند. من فقط تلاش می کنم فهم جهان از حجاب زنان را تغییر دهم.»
یورونیوز: که بخش بزرگی از این تلاش همکاری با نایک بوده است.
منال رستم: «دقیقا»
یورونیوز: چطور این همکاری اتفاق افتاد؟
منال رستم: «من ایمیلی برای سرمربی برند نایک در خاورمیانه فرستادم. نام او تام ولف است. من لینک گروه «زندگی با حجاب» را هم برای او فرستادم و نوشتم که هیچ نماینده‌ای از مسلمانان در چنین مارک بزرگی وجود ندارد آیا زمان آن فرا نرسیده است که این کار را شروع کنیم وبرای ما بعنوان زن چیزی تهیه کنید؟ صبح روز بعد، من پاسخی از تام دریافت کردم و او گفت که ایده فوق‌العاده‌ایست. چه زمانی می توانیم ملاقات کنیم؟ این پاسخ برای من عالی بود شبه باز شدن درهای امید. دو هفته بعد من اولین ورزشکار باحجاب بودم که در کمپین نایک در خاورمیانه ظاهر شد. آنها حجابی طراحی کرده بودند که سبک و با تکنولوژ‌ی «درای فیت» (خشک و راحت) طراحی شده بود و من به این شکل نه فقط چهره‌ای در خاورمیانه که چهره‌ای جهانی شدم.»
یورونیوز: اخیر در بلژیک شاهد ممنوع شدن حجاب در برخی دانشگاهها بودیم که باعث اعتراضات و تشکیل جنبش هایی شد
منال رستم: «زنان محجبه مقابله می کنند. بلژیک می گوید اگر شما حجاب داشته باشید اجازه نمی دهیم وارد دانشگاههای ما شوید. برای من این رویکرد هیچ معنایی ندارد. زنان باید اجازه داشته باشند علی رغم ایمانی که دارند، درس بخوانند. هنوز در مورد اینکه حجاب چیست، با فقدان آگاهی مواجه‌ایم. حجاب یک نماد نیست بلکه یک مدل لباس است.»
یورونیوز: البته مخالفت‌هایی با شما وجود دارد و از زمان شروع این فعالیت با واکنشهای زیادی روبرو شدید، انتقادها به شما چیست و چگونه به آنها پاسخ می دهید؟
منال رستم: «از طرف جامعه مسلمانان می گویند منال نماینده ما نیست یا مد لباس منال حتی اسلامی نیست. منال چهره زن مسلمان در جهان را خراب کرده است. منال همه این کارها را برای شهرت انجام میدهد و از سوی دیگر رویکرد غربی‌هاست. آنها می گویند حجاب سمبل ظلم و ستم است. می گویند شما از ستم به زنان حمایت می کنید. می بینید برای همین است که من می گویم نیاز به آموزش و یادگیری بسیار زیادی درباره حجاب داریم. حجاب ظلم و سرکوب نیست. این جامعه است که با ممنوع کردن حجاب به ما ستم می کند. آنها تکالیفشان را برای اینکه بفهمند حجاب برای چیست و چرا حجاب می گذاریم انجام نداده‌اند. برای اینکه بفهمند چرا باید حجاب گذاشتن مجاز شمرده شود.
یورونیوز: مایلم که صحبت‌مان درباره «زندگی با حجاب» را با اشاره به یک موضوع دیگر تمام کنیم. شما با گروه‌تان سفرهای زیادی داشتید از جمله رفتن به کمپ اصلی اورست. دوست دارم درباره آن تجربه بیشتر بدانم.
منال رستم: «من می خواستم زنان را به کمپ اصلی بلندترین کوه جهان که اورست باشد، برسانم و پیام اصلی من این بود که با هم، خواه مسلمان باشید یا نه، با حجاب باشید یا نه، سفید باشید یا سیاه، همه با هم در کنار هم ایستاده‌‌ایم تا از زنان حمایت کنیم که بتوانند ایمانشان را به شیوه‌ای که دوست دارند اجرا کنند.»
نظرات